PDK - XOYBUN
|
Dîroka Kurd ( Deneme icin eklendi ) Dîroka Kurd ___________ Demekî em MED bun xudîyê ked û emega xwabun. Me ji xwara cengawerî dikir. Lê îro ji me hinek kes ji xelkêra hêjan e. Çima...? Tev dîrokvanê cihanê dizan e pêşîya dîrokê, ji mera hatîy e gotin ´´Kürtî´´ û ´´Gutî´´ em bi navê van eşîretan mezin bunin gel û milletê Kurd çê buye. 2 hezar sal berîya Mîlladê, li rextê rojhilata Asya piçuk me devlet çê kirinin û jimara me gîştîy e ber Hîndîstanê. 10 hezar sal berîya Milladê ji ber koçberîyê mezin, ji Iskandînavya´y heta başurê û li başurê rojhilatê bela bunin. Em qetekî ji irqên Hînt-Avrupay (Arî) û Kurdin. Milletê Kurd bi koçberî ji Qafqasyê derbas bunin hatinin çîyay Araratê li dora xwa cih bunin. Kurdên îro berîya dîrokê bi navên Kürtî û Gutî du eşîretê mezin gîştinin rojhilatê behra Hazar´ê li rojhilatê ber Hîndîstanê cih bunin. Disa van eşîrên mezin, gîştinin başurê körfeza Basra´y û çunin heta behra Umman. Li rojhilata Behra Reş li du bajêrê mezin hukumdarîya eşîrên Kurda hebu. Berîya Mîlladê sala 302 da hukumdarê Ruma Mîthîrîdates Qiral´lîya Pontos´ê çê kir. Gava Rumê Pontos xurt bun, li Kafkasya başurê- rojhilata Behra Reş bi şerên mezin ji destê Kurdan girtin. Barbar Fatîh Sultan Mehmet Han 1461´da dawî li vî Qirallî tîyê anî û kir kolonîya xwa. Dîrok divê 4 hezar sal berîya Milladê Kurd li wî welatê mezin cih buvun. Heta wexta koledarîya Iskenderê mezin jî hukumdarîya Kürtî û Gutî´ya li ven dera hebuy e. Wî demê ziman Kudî buy e û ol (dîn) ê Zerduştî û Yezîdî buy e. Qenderêku dîrok dibêj e nawê Qiralên Kurda ê berê TOSA, û bi nawê din DîYAKOS bu. Dîyakos, 1808 sal berîya Millad ê li bajêrê Behl û li dora wî hukumetek çê kiriy e û di li ser wî hukumetê Padîşah buy e. Berîya Mîlladê di sedsalê 9 da Keykubat, çiqas Kurd hebuy e anîy e ba hev Imparatorliğa Med çê kirîy e. Disa 612 sal berîya Mîlladê nebîyê (tornê) Keykubat, pîyay hêja Keyaksar -bi navê din Hohîster-, hukumeta Asurîya hilşandîye û paytextê wan girtîye destê xwa. Tevanîya Gutî´ya; bi navê Subarî, Hurî, Lolo û Kasî çar eşîret bunin. Eşîra Subarî ya li Ararat ê, li Toros´sê, li Hember- Toros´sê, ji Iskenderunê bigir e berberê Behra-Sipî hetanê xilasîya bajêrê Fenîke, li Bakurê Surîyê (Başurê Puçuk) da, bi navê Mîtan, Neyrî, Haltî û Muskî çend hukumet ava kirin e. Hukumeta li Torosê bi navê Muskî ji sed salê berjortir jîyay e. Di alîyên Yunanî´yanda êriş hatiy e û hilşîyay e vê derê buy e kolonîya Yunan´a. Memê Alan ji bajêrêk kevnare û pêşîya wan ji Alanya´y e. Alanya bajêrê Kurda buy e. Mem lawê Mîrekî Kurd buy e. Çağa Alanya ketîye destê Yunanî ya malbata kalikê Memê Alan bunin koçber hatinin Iskenderunê. Bi navên îra Samandaği wî wextê bajêrên herê mezin û dema her çar hukumetên Kurdan da wekê paytextekî navîn buy e. Û jimara merovên têda dijîya 9 milyon buy e. Mitanî´yan 16 dê sedsalên berîya Milladê da hukumeta xwa xurt çê kiribun. Mîtanî´yen leheng û şervan, li hember Hîtît´îya û li hember Fîravunên Misirî´yan bi sed salan şer kiribun. Dawîyê da bi Fîravunara li hev hatin çê kirin. Ji li vî li hevhatinê şunda 1405 sed salên ji berîya Mîladê, Firavunê Misirê, tornê padîşahê Totmsmîtanê yanê keça Vatamanra zewicî. Ji vîzevacê, Fîravun Amamotîs´ê 3´ yan hat dunyay. Wî Fravun jî bi prenseseki Kurd ra zevac çê kiriribu. Navê wî prensesê jî Dîlehepa bu. Eynî Fravun dawîya umrê xwada disa bi prensesekî Kurd ra zevicîbu. Nawê wî prensesê jî Totohepa bu. Totohepa di dirokêda bi nawê Nefertîtî pir bi qedir û qiymet bivu. Hurî´yan li ber, berê Dîcle, Firat ê û li bakurê Amed´ê (Dîyarbekîr) bun. Hurî´yan 2000 sal ji berîya Milladê da bi navên sazîyên Mîrtî (prenseslikler) hukumet çêkiribun. Wan hukumeta wî çağê alîyê wanê hukukî medenîyetê pir zexm bu û hukumdarîya wan hukumeta 2000 sal bivu. Lolo û Kasî´yan jî çîyay Araratê û Zagros ê derbas bun. Ber,berê Dîclê pîya bun alîyê başurê. Li vendera 2000 sal berîya Milladê bi navên Üllam, Şomîr, û Akad´a sê devletên mezin hebun. Lolo´yîa û Kasî´yîyan bi navên Ullam, Şomîr, Akad´an ra şer kirin, çend sal şunda van devleta ji holê rakirin. Paytextê wan Soz, Lakos û Babîl´ê xistin destê xwa. Ji wur şunda bi nawê KURDîVAN devletek çê kirin û li Babîlê 700 sal hukumdarî kirin. Wan demanda milletê Armenî jî li Yunanîstanê di mintiqa Taselya da bi cîh bun. Ango Kurda çîyay Zagros û Araratê tevê ber, berê Behra Sipî xistinin destê xwa devletê pir mezin çê kirinin û 35 sed sal şunda Armenî hatinin ven dera. Lêkolînê ilmî dibêj e bi angora gotinên dîroka Merduh tê gotin, li Asya Piçuk êku devletê herê ewil çê kirinin Kurdin û milletên herê kevnarenin. Di dîrokêda Imparatorluğa bi navê Med hatîy e çê kirin. Iro Kurd ew bixwanin… Di Kîtabên (Nîvîsên) devletên Asurî´da navên Gutî û Kurdan di şerên hember Asurî´yanda navên eşîrên Med- Kurd bi tespît ji hev cihê tên gotın. Ji Armenî´yan çend nivîskarên dîrokê gotinên Kürdîyan, Kürtîk, Mar, Med û Kurd wekê hev di manekîda gotinin. Di sed salên 8´da nivîskarên dîrokê Vartan, di nivîsên xwada dêla navên Med´da navê Kurd nivisinday e. Dîrokvan Hartom, salên Mîlladî 1316´da pirtukekî dîrokê nivisandîy e û dinivîsê xwada gotiy e Med bi xwa Kurdin. Nivîskar, Istirabon di nivîsên xwada ji Kurdara ´´Gutî´´ gotîy e. Û nivîskara giştikê gotiy e meru nikari ser veqetindina Med´a û Kurd´an gotina bivêji. Ji Iranê Dr. Ikbal, di purtuka xwa bi nawê Dîroka Iran´a Kevn da nivisandiy e ´´Med û Kurd´´ ji hevin…Prof. Zaîs, jî di purtukê xwa da gotîy e ´´Med bi xwa ji eşîrêtê Kurda buy´ e. Müşîrüddevle bi navê ´´Iran Bostan´´ pituka dîrokê nivisandiy e. Û gotîy e ´´Milletên Med bi zimanê Kurdê îro qise kirin e. Devleta Tirka di sala 1965 da bi zimanê Fransizî bi navê li ´´Tirkîyê Turîzm´´ pirtukek derxistîy e. Gotiy e bajêrê Dîyarbekir bajêrekî kevnarey e çaxtê hatiy e çêkirin nay zanîn. Û gotiy e alîyê kultir û medenîyetêda bajêrekı herê kevn e. Navê bajêr Amed bu û xudîyê bajêr Hurî´yan bun. Hurî´yan berîya Milladê salên 4000´da hetan salên 200´a li bajêrên Amedê Mîr´liğê (prens liğê) puçuk çê kiribun… Hurî´ya, Subarî´yan tev hev ji irqekînin. Berîya 2000 sal hukumdariya Huri´ya kêm bu û ji ber vî yekê, bun du qet. Ji vana yek Mîtanî bun. Mîtanîyan bi hêzekî xurt bela bun. Ji berîya Mîlladê salan 1750´da hetan salên 1350´ya xwa hunandin û Imparatorî yekî mezin çê kirin. Hezretî Merduh li Tahranê di esera bi navê Tarîh-î Merduh ´ê di pelên 22, 26, 66´da aha gotiy e. ´´Bi angora pir esera tê gotin, eşîrên Lolo, Gutî, Kasî û Hurî bi van navên rengîn Kurdê Çîyay Zagrosê´nin. Van eşîrana bi devletên Sümer, Elam û Akad´ra jîyanin. Yek cara jî bi hevra şerê giran kirinin. Di van wextan da ango 4000 sal berîya Mîlladê ji hukumetên Kildanî û Asurî tiştek nay qisedan´´. Nivîskarên Kurda rehmetlî Emîn Zekî Bey bi navên pirtuka xwa Tarîh-î Kurd û Kurdistan´da ji bo erdê Kurdistan aha gotiy e.´´Li rojava û bakurê Iskenderun û dora Behra Sipî despê dik e Li alîyê bakur-rojhilat Maraş, Elbîstan, Akçadağ, Hekîmhan, û heta Haruk´a diç e û li Navîna-Anatolia di bajêrê Sivasê da derbas dib e. Li alîyê rojhilatê di bajêrên Bayburt, û Erzurumê´da derbas dib e. Li alîyê başurê Kafkasya dîgêji bajêrên Kars. Û li viran ber bi başurê- rojhilat´da ber biberê diç e hinda Iran´ê. Li vir jî li başurê Gola Urmîyê despê dik e û disa başurê îran zeft dik e li alîyê başurê - rojhilat diç e mintiqa, Hamedan- Ekbenyan û Bahtîyarî´yê vê derê jî digiri nav xwa diçi pîya dib e bakurê-rojhilat da Körfeza Fasê. Van xetana sinirê Kurdistanê alîyê rojava, bakur û rojhilat nîşan did e. Alîkîjî ji Iskenderunê şunda ji başurê-rojhilatêda despê diki ev xet diç e Surîyê ji nîzîkê Helepê da despêdiki hetanê Çîyay Kurd digiri nav xwa. Paşê li alîyê başur diç e Iraqê bajêrê Musul û Kerkuk digiri nav xwa. Li virjî bi xetekî diç e rojhilate û ji Musul şunda berbi başurê-rojhilat´a ji Tekrît û Sehrîbanîyê derbas dibi û ji mintiqa Huzîstan diç e. Mintiqa rojhilatê berdid e . Li alîyê Benderdilin´ê digêji körfeza Fas´ê. Ev xetajî alîyê rojhilat û başurê Kurdistan´ê nişan did e.´´ Bi angorê hinek nivîskarê dirokê tê gotin li Anatolîa, navîn di bajêrê Enqerê da eşîrên ´´Kurtî û Gutî´´hukumdarî kirinin. Li her derê vî bajêrê rezên tieîyên reş danînin, ji ber tirîyên reş, navê bajêr kirinin Enqere. Iro ev bajêr paytextê Tirkay e. Min vî nivisa xwa bi piranî, ji pirtuka Doza Kurdistan girt. Nivîskarê pirtukê Kedrî Cemîl Paşa´ye. Ji berku wek gelek Kurda Kadrî Cemîl Paşa jî, ji bo Kurdistan kar û xizmeten mezin kirini bi hurmet, şan û şeref wan bir tînim. Ji bona dîroka Kurdistan, bi pir partî, sazî, rêxistin, tevê bi şehsiyetanra hevdîtin û lêkolînê me berdewam e. Ji van xebatê me şunda emê dîroka Kurdistan ê peyder pey bi weşînin. Ali Cahit Kıraç alicahitkirac@yahoo.de 27.11.02 ------------------------------------------------------- DÎROKA KURD / ( JI BO CERIBANDIN HAT ÇÊKIRIN ) Dîroka Kurd ___________ Demekî em MED bun xudîyê ked û emega xwabun. Me ji xwara cengawerî dikir. Lê îro ji me hinek kes ji xelkêra hêjan e. Çima...? Tev dîrokvanê cihanê dizan e pêşîya dîrokê, ji mera hatîy e gotin ´´Kürtî´´ û ´´Gutî´´ em bi navê van eşîretan mezin bunin gel û milletê Kurd çê buye. 2 hezar sal berîya Mîlladê, li rextê rojhilata Asya piçuk me devlet çê kirinin û jimara me gîştîy e ber Hîndîstanê. 10 hezar sal berîya Milladê ji ber koçberîyê mezin, ji Iskandînavya´y heta başurê û li başurê rojhilatê bela bunin. Em qetekî ji irqên Hînt-Avrupay (Arî) û Kurdin. Milletê Kurd bi koçberî ji Qafqasyê derbas bunin hatinin çîyay Araratê li dora xwa cih bunin. Kurdên îro berîya dîrokê bi navên Kürtî û Gutî du eşîretê mezin gîştinin rojhilatê behra Hazar´ê li rojhilatê ber Hîndîstanê cih bunin. Disa van eşîrên mezin, gîştinin başurê körfeza Basra´y û çunin heta behra Umman. Li rojhilata Behra Reş li du bajêrê mezin hukumdarîya eşîrên Kurda hebu. Berîya Mîlladê sala 302 da hukumdarê Ruma Mîthîrîdates Qiral´lîya Pontos´ê çê kir. Gava Rumê Pontos xurt bun, li Kafkasya başurê- rojhilata Behra Reş bi şerên mezin ji destê Kurdan girtin. Barbar Fatîh Sultan Mehmet Han 1461´da dawî li vî Qirallî tîyê anî û kir kolonîya xwa. Dîrok divê 4 hezar sal berîya Milladê Kurd li wî welatê mezin cih buvun. Heta wexta koledarîya Iskenderê mezin jî hukumdarîya Kürtî û Gutî´ya li ven dera hebuy e. Wî demê ziman Kudî buy e û ol (dîn) ê Zerduştî û Yezîdî buy e. Qenderêku dîrok dibêj e nawê Qiralên Kurda ê berê TOSA, û bi nawê din DîYAKOS bu. Dîyakos, 1808 sal berîya Millad ê li bajêrê Behl û li dora wî hukumetek çê kiriy e û di li ser wî hukumetê Padîşah buy e. Berîya Mîlladê di sedsalê 9 da Keykubat, çiqas Kurd hebuy e anîy e ba hev Imparatorliğa Med çê kirîy e. Disa 612 sal berîya Mîlladê nebîyê (tornê) Keykubat, pîyay hêja Keyaksar -bi navê din Hohîster-, hukumeta Asurîya hilşandîye û paytextê wan girtîye destê xwa. Tevanîya Gutî´ya; bi navê Subarî, Hurî, Lolo û Kasî çar eşîret bunin. Eşîra Subarî ya li Ararat ê, li Toros´sê, li Hember- Toros´sê, ji Iskenderunê bigir e berberê Behra-Sipî hetanê xilasîya bajêrê Fenîke, li Bakurê Surîyê (Başurê Puçuk) da, bi navê Mîtan, Neyrî, Haltî û Muskî çend hukumet ava kirin e. Hukumeta li Torosê bi navê Muskî ji sed salê berjortir jîyay e. Di alîyên Yunanî´yanda êriş hatiy e û hilşîyay e vê derê buy e kolonîya Yunan´a. Memê Alan ji bajêrêk kevnare û pêşîya wan ji Alanya´y e. Alanya bajêrê Kurda buy e. Mem lawê Mîrekî Kurd buy e. Çağa Alanya ketîye destê Yunanî ya malbata kalikê Memê Alan bunin koçber hatinin Iskenderunê. Bi navên îra Samandaği wî wextê bajêrên herê mezin û dema her çar hukumetên Kurdan da wekê paytextekî navîn buy e. Û jimara merovên têda dijîya 9 milyon buy e. Mitanî´yan 16 dê sedsalên berîya Milladê da hukumeta xwa xurt çê kiribun. Mîtanî´yen leheng û şervan, li hember Hîtît´îya û li hember Fîravunên Misirî´yan bi sed salan şer kiribun. Dawîyê da bi Fîravunara li hev hatin çê kirin. Ji li vî li hevhatinê şunda 1405 sed salên ji berîya Mîladê, Firavunê Misirê, tornê padîşahê Totmsmîtanê yanê keça Vatamanra zewicî. Ji vîzevacê, Fîravun Amamotîs´ê 3´ yan hat dunyay. Wî Fravun jî bi prenseseki Kurd ra zevac çê kiriribu. Navê wî prensesê jî Dîlehepa bu. Eynî Fravun dawîya umrê xwada disa bi prensesekî Kurd ra zevicîbu. Nawê wî prensesê jî Totohepa bu. Totohepa di dirokêda bi nawê Nefertîtî pir bi qedir û qiymet bivu. Hurî´yan li ber, berê Dîcle, Firat ê û li bakurê Amed´ê (Dîyarbekîr) bun. Hurî´yan 2000 sal ji berîya Milladê da bi navên sazîyên Mîrtî (prenseslikler) hukumet çêkiribun. Wan hukumeta wî çağê alîyê wanê hukukî medenîyetê pir zexm bu û hukumdarîya wan hukumeta 2000 sal bivu. Lolo û Kasî´yan jî çîyay Araratê û Zagros ê derbas bun. Ber,berê Dîclê pîya bun alîyê başurê. Li vendera 2000 sal berîya Milladê bi navên Üllam, Şomîr, û Akad´a sê devletên mezin hebun. Lolo´yîa û Kasî´yîyan bi navên Ullam, Şomîr, Akad´an ra şer kirin, çend sal şunda van devleta ji holê rakirin. Paytextê wan Soz, Lakos û Babîl´ê xistin destê xwa. Ji wur şunda bi nawê KURDîVAN devletek çê kirin û li Babîlê 700 sal hukumdarî kirin. Wan demanda milletê Armenî jî li Yunanîstanê di mintiqa Taselya da bi cîh bun. Ango Kurda çîyay Zagros û Araratê tevê ber, berê Behra Sipî xistinin destê xwa devletê pir mezin çê kirinin û 35 sed sal şunda Armenî hatinin ven dera. Lêkolînê ilmî dibêj e bi angora gotinên dîroka Merduh tê gotin, li Asya Piçuk êku devletê herê ewil çê kirinin Kurdin û milletên herê kevnarenin. Di dîrokêda Imparatorluğa bi navê Med hatîy e çê kirin. Iro Kurd ew bixwanin… Di Kîtabên (Nîvîsên) devletên Asurî´da navên Gutî û Kurdan di şerên hember Asurî´yanda navên eşîrên Med- Kurd bi tespît ji hev cihê tên gotın. Ji Armenî´yan çend nivîskarên dîrokê gotinên Kürdîyan, Kürtîk, Mar, Med û Kurd wekê hev di manekîda gotinin. Di sed salên 8´da nivîskarên dîrokê Vartan, di nivîsên xwada dêla navên Med´da navê Kurd nivisinday e. Dîrokvan Hartom, salên Mîlladî 1316´da pirtukekî dîrokê nivisandîy e û dinivîsê xwada gotiy e Med bi xwa Kurdin. Nivîskar, Istirabon di nivîsên xwada ji Kurdara ´´Gutî´´ gotîy e. Û nivîskara giştikê gotiy e meru nikari ser veqetindina Med´a û Kurd´an gotina bivêji. Ji Iranê Dr. Ikbal, di purtuka xwa bi nawê Dîroka Iran´a Kevn da nivisandiy e ´´Med û Kurd´´ ji hevin…Prof. Zaîs, jî di purtukê xwa da gotîy e ´´Med bi xwa ji eşîrêtê Kurda buy´ e. Müşîrüddevle bi navê ´´Iran Bostan´´ pituka dîrokê nivisandiy e. Û gotîy e ´´Milletên Med bi zimanê Kurdê îro qise kirin e. Devleta Tirka di sala 1965 da bi zimanê Fransizî bi navê li ´´Tirkîyê Turîzm´´ pirtukek derxistîy e. Gotiy e bajêrê Dîyarbekir bajêrekî kevnarey e çaxtê hatiy e çêkirin nay zanîn. Û gotiy e alîyê kultir û medenîyetêda bajêrekı herê kevn e. Navê bajêr Amed bu û xudîyê bajêr Hurî´yan bun. Hurî´yan berîya Milladê salên 4000´da hetan salên 200´a li bajêrên Amedê Mîr´liğê (prens liğê) puçuk çê kiribun… Hurî´ya, Subarî´yan tev hev ji irqekînin. Berîya 2000 sal hukumdariya Huri´ya kêm bu û ji ber vî yekê, bun du qet. Ji vana yek Mîtanî bun. Mîtanîyan bi hêzekî xurt bela bun. Ji berîya Mîlladê salan 1750´da hetan salên 1350´ya xwa hunandin û Imparatorî yekî mezin çê kirin. Hezretî Merduh li Tahranê di esera bi navê Tarîh-î Merduh ´ê di pelên 22, 26, 66´da aha gotiy e. ´´Bi angora pir esera tê gotin, eşîrên Lolo, Gutî, Kasî û Hurî bi van navên rengîn Kurdê Çîyay Zagrosê´nin. Van eşîrana bi devletên Sümer, Elam û Akad´ra jîyanin. Yek cara jî bi hevra şerê giran kirinin. Di van wextan da ango 4000 sal berîya Mîlladê ji hukumetên Kildanî û Asurî tiştek nay qisedan´´. Nivîskarên Kurda rehmetlî Emîn Zekî Bey bi navên pirtuka xwa Tarîh-î Kurd û Kurdistan´da ji bo erdê Kurdistan aha gotiy e.´´Li rojava û bakurê Iskenderun û dora Behra Sipî despê dik e Li alîyê bakur-rojhilat Maraş, Elbîstan, Akçadağ, Hekîmhan, û heta Haruk´a diç e û li Navîna-Anatolia di bajêrê Sivasê da derbas dib e. Li alîyê rojhilatê di bajêrên Bayburt, û Erzurumê´da derbas dib e. Li alîyê başurê Kafkasya dîgêji bajêrên Kars. Û li viran ber bi başurê- rojhilat´da ber biberê diç e hinda Iran´ê. Li vir jî li başurê Gola Urmîyê despê dik e û disa başurê îran zeft dik e li alîyê başurê - rojhilat diç e mintiqa, Hamedan- Ekbenyan û Bahtîyarî´yê vê derê jî digiri nav xwa diçi pîya dib e bakurê-rojhilat da Körfeza Fasê. Van xetana sinirê Kurdistanê alîyê rojava, bakur û rojhilat nîşan did e. Alîkîjî ji Iskenderunê şunda ji başurê-rojhilatêda despê diki ev xet diç e Surîyê ji nîzîkê Helepê da despêdiki hetanê Çîyay Kurd digiri nav xwa. Paşê li alîyê başur diç e Iraqê bajêrê Musul û Kerkuk digiri nav xwa. Li virjî bi xetekî diç e rojhilate û ji Musul şunda berbi başurê-rojhilat´a ji Tekrît û Sehrîbanîyê derbas dibi û ji mintiqa Huzîstan diç e. Mintiqa rojhilatê berdid e . Li alîyê Benderdilin´ê digêji körfeza Fas´ê. Ev xetajî alîyê rojhilat û başurê Kurdistan´ê nişan did e.´´ Bi angorê hinek nivîskarê dirokê tê gotin li Anatolîa, navîn di bajêrê Enqerê da eşîrên ´´Kurtî û Gutî´´hukumdarî kirinin. Li her derê vî bajêrê rezên tieîyên reş danînin, ji ber tirîyên reş, navê bajêr kirinin Enqere. Iro ev bajêr paytextê Tirkay e. Min vî nivisa xwa bi piranî, ji pirtuka Doza Kurdistan girt. Nivîskarê pirtukê Kedrî Cemîl Paşa´ye. Ji berku wek gelek Kurda Kadrî Cemîl Paşa jî, ji bo Kurdistan kar û xizmeten mezin kirini bi hurmet, şan û şeref wan bir tînim. Ji bona dîroka Kurdistan, bi pir partî, sazî, rêxistin, tevê bi şehsiyetanra hevdîtin û lêkolînê me berdewam e. Ji van xebatê me şunda emê dîroka Kurdistan ê peyder pey bi weşînin. Ali Cahit Kıraç alicahitkirac@yahoo.de 27.11.02 ------------------------------------------------------- Tarihte ilk Kürtler _______________ Bir zamanlar biz Kürtler Med Imparatorluğuna sahipken emeğimizin, zenginliklerimizin ve ülkemizin sahibiydik. O zamanlar kendimiz için savaşıyorduk. Ama bugünkü bazı Kürtler ülkemiz Kurdıstan´ın sömürgecilerinin emrinde amadeler. Neden...? Hiçmi atalarımızın onurlu tarihinden utanmiyorlar.? Tüm dünya tarihçileri biliyorki, tarihten evelki dönemlerde başlayıp bugünkü kimliğini belirten ´´Kürti´´ ve ´´Guti´´ kabilelerinin (aşiretlerinin) gelişmesi ve büyümesiylen Kürt milleti oluşmuştur. Kürtler Milattan 2 bin yıl önce Küçük Asya´nın doğu yamaçlarında devlet kurarak nüfuslarının doğuda Hindistan sınırına, güneyde Basra Körfezi´ne ve Umman Denizi´ne kadar giderek, uzamış olduğunu tarihten öğreniyoruz. Doğulu ve batılı tarih bilginlerine göre; Milattan yaklaşık 10 bin yıl önce olan genel bir göç esnasında Iskandinavya´dan güneye ve güneydoğuya dağılmışlar. Kürtler Hint-Avrupai (Ari) ırkının bir parçasıdır. Kürtler savaş ve benzeri nedenlerden dolayı göçerek Kafkasya´yı geçip Ararat Dağı´na gelip geniş bir bölgeye yerleşmişlerdi. Kürti ve Guti isimleriyle iki büyük kabile (aşiret) durumunda olan bu Kürtler´den Gutiler, doğu Hazar Denizi´ne doğru giderek doğuda Hindistan sınırına, güneyde Basra Körfezi´ne ve Umman Denizi´ne kadar yayılmışlar. Unutmıyalım Kara Denizin doğusundaki iki büyük şehirinden sonra üçüncü şehirin bir kısmını kapsıyan Kürt kabilelerinin (aşiretlerinin) yönetimi vardı. Milattan önce 302´de Rum hükümdarı Mithiridates Pontos Kırallığını kurdu. Kısa bir sürede güçlenen Pontos Kırallığı Doğu Karadenizdeki Kürt hükümdarlığına karşı büyük savaşlar vererek topraklarını işgal etiler. Ancak Moğol ve Selçuklulardan sonra oluşan Barbar Osmanlı´nın Vampiri, Fatih Sultan Mehmet Han 1461´de Rum Pontos Kırallığını sona erdirerek, diğer sömürgeleri olduğu topraklarına kattı. Kürtlerin ülkesinin haritasi 4 denize yetiştiğini tüm açıklığıylan tarih bize bildiyor. Milattan 4 bin yıl önce Kürtler, bu büyük memlekete yerleşmişlerdi. Büyük Iskender´ın Asya fetihi sıralarında bu geniş ülkenin sahibiydiler. O tarihlerde bu geniş ülkenin, konuşulan genel dili Kürtçe, egemen olan dinide Zerduşti-Yezidi diniydi. Tarihin söylediği kadarıyla ilk Kürt padişahının adı Tosa, diğer adıyla Diyakos´tu. Diyakos, Milattan 1808 yıl önce Behl şehrinde ve cıvarlarında kurmuş olduğu hukumete padişahlık etmişti. Milattan önce 9. yüzyılda Keykubat, bütün Kürtler´i birleştirip bir araya getirerek, büyük bir Med Imparatorluğu kurmuştu. Tekrar Milattan 612 yıl önce Keykubad´ın torunu olan Kayaksar diğer adıyla Hohister, Asur hükümetini yıkarak Asurların başkenti olan Ninova´yı egemenliğine almıştı. Tüm Gutiler ; Subari, Huri, Lolo, ve Kasi adlarıyla dört kabiliye (aşirete) ayrılmışlardır. Subari kabilesi (aşireti) Ararat´a, Toros´ta, Anti-Torosta ve Akdeniz kiyisinda bulunan Iskenderun şehirinden sonra sahil boyuca Fenike şehirinin bitimine kadar varlıklarını sürdürmüşler. Bu varlık, Kurdistan´ın Küçük Güneyinde ´´Kuzey Suruye´´ Mitan, Neyri, Halti ve Muski isimleriylen çeşitli hükümetler kurmuşlar. Toroslarda kurulan Muşki hükumeti varlığını yüzyıldan fazla sürdürüyordu. Ancak yunanlılar büyük saldırılarlan bu hükümeti yıkıp, kendilerine sömürge edindiler. Tarihten tanıdığımız Memê Alan´ın gerçek kökeni Alanya şehirindenmiş. Ehmêdê Xanê kitabinda Mem´ın şehirini tarif etmış. Bu tarif Iskenderuna değil, Alanya´ya uyuyor. Çok tarihi olan Alanya, şehiri Kürt Mirliklerinin bir şehridir. Mem bu şehirdeki bir Mirin oğludur. Alanya ve Akdeniz Yunanlıların eline geçtiği zaman, Mirlikler aşiretleriylen beraber. Iskenderuna kadar geri çekiliyor ve orada yaşıyorlar. Şimdiki ismiylen Samandağı´da, Mitan, Neyri ve Muski devletlerinin başkentleri konumunda olan metrapolleriydi. Bu metrapolde yaşayan insanların sayısı 9 milyonu geçiyordu. Mitaniler milattan 16 yüzyıl önce güçlü bir hükümet kurdular. Bu hükümet Hititler´le ve Mısır Firavunları´yla yüzyillarca kahramanca savaştılar. Bir çok savaştan sonra da Firavunlar´la barış yaptılar. Bu barıştan sonra Milattan 1405 yıl önce Mısır Firavunu, Totmsmitan´ın Padişahı Sovartan´ın torunu ve Vartamana´ın kızı ile evlendi. Ve bu evlilikten doğan 3. Amamotis Firavunda Dilehepa adındaki Kürt prensesi ile evlenmişti. Hayatının sonuna doğru da ikinci defa yine Kürt prenseslerinden Totohepa ile evlenmişti. Totohepa, tarihte Nefertiti adıyla büyük ün kazanmıştı. Huriler, Dicle ve Firat nehirlerinin kuzeyinde Amed / Diyarbekir şehri cıvarında Milattan 2 bin yıl önce küçük olan prenslikler (mirlikler) kurdular. 2 bin yıl boyunca hükümetleri hukuki ve medeni yönden güçlü bir şekilde devam etti. Lolo ve Kasiler, Ararat´tan Zagros Dağlarına geçerek Dicle Kıyıları boyunca güneye indiler. Buralarda Milattan 2 bin yil önce Üllam, Şomir ve Akad isimlerinde üç büyük devlet vardı. Lololar ve Kasiler, - Ullam, Şomar, Akad – isimlerindeki 3 büyük devleti birkaç yüzyıl içinde yendiler. - Hep böyle olmuş kahraman Kürtler sabırlı ve azimliler. Özgürlükleri için barışçıl bir çare kalmamışsa, kahramanca düşmanlarını tarihten siliyorlar. Kurdıstan´ın şimdiki düşmanları Kürtler´in asilliğini biraz düşünsünler... – Lolo ve Kasiler, Ullam, Şomar ve Akad devletlerinin hükümet merkezleri olan Soz, Lakas ve Babil şehirlerini ele geçirdiler. Bu gelişmelerden sonra KURDîVAN adıyla kurdukları devlet 700 yıl Babilde hüküm sürdü. Bu dönemlerde Ermeniler, Yunanistan´ın Teselya kıtasında yerleşiktiler. Milattan 600 yıl önce Küçük Asyaya gelmişlerdi. Yani Kürtler´in Zagros Ararat Dağlarıyla Akdeniz arasındaki bölgelere yerleşip, kocaman devletler kurmasından 35 yüzyıl sonra Ermeniler buralara gelmişlerdi. Bilimsel araştırmalara göre Merduh Tarihi´nin verdiği birçok bilgilerden anlaşılıyorki Kürtler, Küçük Asya´da devlet kuran ilk ve en eski milletlerdendır. Tarihte MED adıyla bilinen milletin aynen ve aynen Kürt milleti olduğunu ispatlayan tarihi bilgi ve belgelerden birkaç tanesini burda açıklıyalım. Asur kitabelerinde(yazıtlarında) adı görülen,Guti ve Kürtler´in Asurilerle savaşan Med-Kürt kabileleri olduklarını, net bir tarih olarak bize bildirmektedır. Ermeni tarihçileri Kürtik, Kürdiyan, Mar, Med ve Kürt terimlerini aynı anlamda kulanmışlar. 8. yüzyıl tarihçilerinden Vartan, yazılarından Med ismi yerine Kürt ismini kulanmıştır. Tarihçilerden Hartom, 1316 miladi yılında yazdığı tarih kitabında açık bir dillen ´´Med´ın kendi kavimlerine Kürt derler´´ demiş. Meşhur tarihçi Istırabon eserinde Kürtler´e ´´Guti´´ demektedır. Ve ´´ bütün tarih boyunca Medler´i Kürtler´den ayrı gösterecek bir neden bulamazsınız´´ diyordu. Iranlı Dr. Ikbal, yazdığı Eski Iran Tarihi adlı eserinde ´´Medler Kürt aşiretleri idiler, vatanları Suriyenin kuzeyinden Hazar Denizi´ne uzanır´´ diyor. Muşirüddevle yazdığı ´´Iran Bostan´´ tarihinde;birçok uzmanların ve şarkiyatçıların araştırmalarına göre, ´´Med milletinin dili, bugünkü Kürtler´in konuştukları dildır.´´ denılmıştır. Türkiye devleti 1965 yılında Fransızca dilinde ´´Türkiye´de Turizm´´ adinda bir kitap yayınlayarak, şunları diyorlardı. ´´Diyarbekir´in ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu bilinmemektedir. Bu eski şehir, medeniyet ve kültürün en eski merkezlerindendır. Eskiden Diyarbekir´in ismi Amed idi. Bu yöreye medeniyet sahibi olarak ilk yerleşen halk Huriler´dır. Huriler Milattan önce 4000 yılından 2000 yılına kadar birçok preslikler kurarak egemenliklerini sürdürmüşlerdır.´´ Huriler, Subariler´le aynı ırktandır. 2000 yıl önce Huriler´in iktidarı zayıflamağa başladığında iki bölüme ayrıldılar. Bu kısımlardan biri Mitaniler´di. Mitaniler gelişip yaygınlaşarak Milattan önce 1750 yılından 1350 yılına kadar devam eden büyük bir Imparatorluk kurmuşlar. Hazreti Merduh´un Tahranda yayımladığı Tarih-i Merduh´un 22, 26,66´ncı sayfalarında bu konuda şu bilgiler verilmektedır: ´´Keşfedilen eserler bize gösteriyor ki, Lolo, Guti, Kasi ve Huri adındaki milletler Zagros Dağı Kürtleri´ndendirler. Bu Kürtler, Sümer, Elam ve Akad hükümetleriyle aynı dönemlerde yaşamışlar. Ve bu hükümetlerle birçok savaşlar yapmışlardır. Bu tarihte yani Milattan 4000 yıl önce bu yerlerde ne Kildani ve ne de Asuri hükümetlerinden bir nişane vardı.´´ Kürt yazarlardan merhum Emin Zeki Bey, Tarih-i Kurd û Kurdıstan adli eserinde şöyle belirtiyordu: ´´Batıda Iskenderun körfezinin tam kuzeyinden başlayarak,kuzey-doğu yönünde Maraş, Elbistan, Akçadağ, Hekimhan ve Haruk´a kadar çıktıktan sonra Anadolu´nun ortasında bulunan Sıvas şehrinin yakınlarında doğuya doğru Bayburt ve Erzurum şehirleri üzerinden doğru bir çizgi halinde Kafkasya´nın güneyinden Kars şehrine kadar uzanır. Ve buradan güney-doğu yönünde bir süre Kafkasya sınırı boyunca devam ettikten sonra Iran toprakları içinde Urmiye gölünün batısını ve güneyini kuşatarak Iran içlerinde yine güney-doğu yönünde Hemedan-Ekbenyan ve Bahtiyariler bölgesini içine alarak Fars körfezinin kuzey-doğusunda bu körfeze iner. Iskenderun´un güney - doğusunda başlayan bir çizgide Suriye´nin Halep cıvarındaki Kürt dağı bölgesini içine aldıtan sonra güney yönünden Irak´in Kerkük – Musul şehrine kadar bazı kıvrımlar dışında yine bir doğru çizgi halinde devam etikten sonra Musul´dan itibaren güney-doğuya doğru Tekrit ve Şehribani´den geçerek ve Huzistan bölgesini batıda bırakarak Benderdilin´de geçerek yine Fars körfezine iner. Bu çizgi de Kürdistan´ın batı ve güney sınırlarını çizer.´´ diyor. Bazı yazarlar ve tarihi verilere göre, Orta-Anadolunun ENQERE şehrinde Kürtler yani ´´Kurti ve Guti´´ kavimleri yaşamışlar. Burasıda dönemin hükümetlerinin sınırları içerisindeymiş. O zamanın Kürtleri bu şehirde siyah üzüm bağlarını ekmişlerdi. Enqere şehirinin ismi o zamanki Kürtçede siyah üzümü çağrıştırıyormuş. Bugün bu şehir Türkiye´nin baş kentidır. Ben bu yazımda, Kadri Cemil Paşa´nın yazdığı DOZA KURDiSTAN adındaki eserinden faydalandım. Her yiğit Kürt gibi Kadri Cemal Paşa´da Kurdıstan için mucadele vermıştır. Kendisini ve mucadele arkadasşlarını saygıylan anıyorum. Kurdıstan tarihiylen ilgili birçok parti, kurum ve şahsiyetlerle görüşmeler ile araştırmalar devam etmektedır. Ve bu çalışmalardan sonra tarihlen ilgili bilgiler peyder pey yayınlanacaktır. Ali Cahit Kıraç alicahitkirac@yahoo.de 30.11.02 Dîroka Kurd ___________ Demekî em MED bun xudîyê ked û emega xwabun. Me ji xwara cengawerî dikir. Lê îro ji me hinek kes ji xelkêra hêjan e. Çima...? Tev dîrokvanê cihanê dizan e pêşîya dîrokê, ji mera hatîy e gotin ´´Kürtî´´ û ´´Gutî´´ em bi navê van eşîretan mezin bunin gel û milletê Kurd çê buye. 2 hezar sal berîya Mîlladê, li rextê rojhilata Asya piçuk me devlet çê kirinin û jimara me gîştîy e ber Hîndîstanê. 10 hezar sal berîya Milladê ji ber koçberîyê mezin, ji Iskandînavya´y heta başurê û li başurê rojhilatê bela bunin. Em qetekî ji irqên Hînt-Avrupay (Arî) û Kurdin. Milletê Kurd bi koçberî ji Qafqasyê derbas bunin hatinin çîyay Araratê li dora xwa cih bunin. Kurdên îro berîya dîrokê bi navên Kürtî û Gutî du eşîretê mezin gîştinin rojhilatê behra Hazar´ê li rojhilatê ber Hîndîstanê cih bunin. Disa van eşîrên mezin, gîştinin başurê körfeza Basra´y û çunin heta behra Umman. Li rojhilata Behra Reş li du bajêrê mezin hukumdarîya eşîrên Kurda hebu. Berîya Mîlladê sala 302 da hukumdarê Ruma Mîthîrîdates Qiral´lîya Pontos´ê çê kir. Gava Rumê Pontos xurt bun, li Kafkasya başurê- rojhilata Behra Reş bi şerên mezin ji destê Kurdan girtin. Barbar Fatîh Sultan Mehmet Han 1461´da dawî li vî Qirallî tîyê anî û kir kolonîya xwa. Dîrok divê 4 hezar sal berîya Milladê Kurd li wî welatê mezin cih buvun. Heta wexta koledarîya Iskenderê mezin jî hukumdarîya Kürtî û Gutî´ya li ven dera hebuy e. Wî demê ziman Kudî buy e û ol (dîn) ê Zerduştî û Yezîdî buy e. Qenderêku dîrok dibêj e nawê Qiralên Kurda ê berê TOSA, û bi nawê din DîYAKOS bu. Dîyakos, 1808 sal berîya Millad ê li bajêrê Behl û li dora wî hukumetek çê kiriy e û di li ser wî hukumetê Padîşah buy e. Berîya Mîlladê di sedsalê 9 da Keykubat, çiqas Kurd hebuy e anîy e ba hev Imparatorliğa Med çê kirîy e. Disa 612 sal berîya Mîlladê nebîyê (tornê) Keykubat, pîyay hêja Keyaksar -bi navê din Hohîster-, hukumeta Asurîya hilşandîye û paytextê wan girtîye destê xwa. Tevanîya Gutî´ya; bi navê Subarî, Hurî, Lolo û Kasî çar eşîret bunin. Eşîra Subarî ya li Ararat ê, li Toros´sê, li Hember- Toros´sê, ji Iskenderunê bigir e berberê Behra-Sipî hetanê xilasîya bajêrê Fenîke, li Bakurê Surîyê (Başurê Puçuk) da, bi navê Mîtan, Neyrî, Haltî û Muskî çend hukumet ava kirin e. Hukumeta li Torosê bi navê Muskî ji sed salê berjortir jîyay e. Di alîyên Yunanî´yanda êriş hatiy e û hilşîyay e vê derê buy e kolonîya Yunan´a. Memê Alan ji bajêrêk kevnare û pêşîya wan ji Alanya´y e. Alanya bajêrê Kurda buy e. Mem lawê Mîrekî Kurd buy e. Çağa Alanya ketîye destê Yunanî ya malbata kalikê Memê Alan bunin koçber hatinin Iskenderunê. Bi navên îra Samandaği wî wextê bajêrên herê mezin û dema her çar hukumetên Kurdan da wekê paytextekî navîn buy e. Û jimara merovên têda dijîya 9 milyon buy e. Mitanî´yan 16 dê sedsalên berîya Milladê da hukumeta xwa xurt çê kiribun. Mîtanî´yen leheng û şervan, li hember Hîtît´îya û li hember Fîravunên Misirî´yan bi sed salan şer kiribun. Dawîyê da bi Fîravunara li hev hatin çê kirin. Ji li vî li hevhatinê şunda 1405 sed salên ji berîya Mîladê, Firavunê Misirê, tornê padîşahê Totmsmîtanê yanê keça Vatamanra zewicî. Ji vîzevacê, Fîravun Amamotîs´ê 3´ yan hat dunyay. Wî Fravun jî bi prenseseki Kurd ra zevac çê kiriribu. Navê wî prensesê jî Dîlehepa bu. Eynî Fravun dawîya umrê xwada disa bi prensesekî Kurd ra zevicîbu. Nawê wî prensesê jî Totohepa bu. Totohepa di dirokêda bi nawê Nefertîtî pir bi qedir û qiymet bivu. Hurî´yan li ber, berê Dîcle, Firat ê û li bakurê Amed´ê (Dîyarbekîr) bun. Hurî´yan 2000 sal ji berîya Milladê da bi navên sazîyên Mîrtî (prenseslikler) hukumet çêkiribun. Wan hukumeta wî çağê alîyê wanê hukukî medenîyetê pir zexm bu û hukumdarîya wan hukumeta 2000 sal bivu. Lolo û Kasî´yan jî çîyay Araratê û Zagros ê derbas bun. Ber,berê Dîclê pîya bun alîyê başurê. Li vendera 2000 sal berîya Milladê bi navên Üllam, Şomîr, û Akad´a sê devletên mezin hebun. Lolo´yîa û Kasî´yîyan bi navên Ullam, Şomîr, Akad´an ra şer kirin, çend sal şunda van devleta ji holê rakirin. Paytextê wan Soz, Lakos û Babîl´ê xistin destê xwa. Ji wur şunda bi nawê KURDîVAN devletek çê kirin û li Babîlê 700 sal hukumdarî kirin. Wan demanda milletê Armenî jî li Yunanîstanê di mintiqa Taselya da bi cîh bun. Ango Kurda çîyay Zagros û Araratê tevê ber, berê Behra Sipî xistinin destê xwa devletê pir mezin çê kirinin û 35 sed sal şunda Armenî hatinin ven dera. Lêkolînê ilmî dibêj e bi angora gotinên dîroka Merduh tê gotin, li Asya Piçuk êku devletê herê ewil çê kirinin Kurdin û milletên herê kevnarenin. Di dîrokêda Imparatorluğa bi navê Med hatîy e çê kirin. Iro Kurd ew bixwanin… Di Kîtabên (Nîvîsên) devletên Asurî´da navên Gutî û Kurdan di şerên hember Asurî´yanda navên eşîrên Med- Kurd bi tespît ji hev cihê tên gotın. Ji Armenî´yan çend nivîskarên dîrokê gotinên Kürdîyan, Kürtîk, Mar, Med û Kurd wekê hev di manekîda gotinin. Di sed salên 8´da nivîskarên dîrokê Vartan, di nivîsên xwada dêla navên Med´da navê Kurd nivisinday e. Dîrokvan Hartom, salên Mîlladî 1316´da pirtukekî dîrokê nivisandîy e û dinivîsê xwada gotiy e Med bi xwa Kurdin. Nivîskar, Istirabon di nivîsên xwada ji Kurdara ´´Gutî´´ gotîy e. Û nivîskara giştikê gotiy e meru nikari ser veqetindina Med´a û Kurd´an gotina bivêji. Ji Iranê Dr. Ikbal, di purtuka xwa bi nawê Dîroka Iran´a Kevn da nivisandiy e ´´Med û Kurd´´ ji hevin…Prof. Zaîs, jî di purtukê xwa da gotîy e ´´Med bi xwa ji eşîrêtê Kurda buy´ e. Müşîrüddevle bi navê ´´Iran Bostan´´ pituka dîrokê nivisandiy e. Û gotîy e ´´Milletên Med bi zimanê Kurdê îro qise kirin e. Devleta Tirka di sala 1965 da bi zimanê Fransizî bi navê li ´´Tirkîyê Turîzm´´ pirtukek derxistîy e. Gotiy e bajêrê Dîyarbekir bajêrekî kevnarey e çaxtê hatiy e çêkirin nay zanîn. Û gotiy e alîyê kultir û medenîyetêda bajêrekı herê kevn e. Navê bajêr Amed bu û xudîyê bajêr Hurî´yan bun. Hurî´yan berîya Milladê salên 4000´da hetan salên 200´a li bajêrên Amedê Mîr´liğê (prens liğê) puçuk çê kiribun… Hurî´ya, Subarî´yan tev hev ji irqekînin. Berîya 2000 sal hukumdariya Huri´ya kêm bu û ji ber vî yekê, bun du qet. Ji vana yek Mîtanî bun. Mîtanîyan bi hêzekî xurt bela bun. Ji berîya Mîlladê salan 1750´da hetan salên 1350´ya xwa hunandin û Imparatorî yekî mezin çê kirin. Hezretî Merduh li Tahranê di esera bi navê Tarîh-î Merduh ´ê di pelên 22, 26, 66´da aha gotiy e. ´´Bi angora pir esera tê gotin, eşîrên Lolo, Gutî, Kasî û Hurî bi van navên rengîn Kurdê Çîyay Zagrosê´nin. Van eşîrana bi devletên Sümer, Elam û Akad´ra jîyanin. Yek cara jî bi hevra şerê giran kirinin. Di van wextan da ango 4000 sal berîya Mîlladê ji hukumetên Kildanî û Asurî tiştek nay qisedan´´. Nivîskarên Kurda rehmetlî Emîn Zekî Bey bi navên pirtuka xwa Tarîh-î Kurd û Kurdistan´da ji bo erdê Kurdistan aha gotiy e.´´Li rojava û bakurê Iskenderun û dora Behra Sipî despê dik e Li alîyê bakur-rojhilat Maraş, Elbîstan, Akçadağ, Hekîmhan, û heta Haruk´a diç e û li Navîna-Anatolia di bajêrê Sivasê da derbas dib e. Li alîyê rojhilatê di bajêrên Bayburt, û Erzurumê´da derbas dib e. Li alîyê başurê Kafkasya dîgêji bajêrên Kars. Û li viran ber bi başurê- rojhilat´da ber biberê diç e hinda Iran´ê. Li vir jî li başurê Gola Urmîyê despê dik e û disa başurê îran zeft dik e li alîyê başurê - rojhilat diç e mintiqa, Hamedan- Ekbenyan û Bahtîyarî´yê vê derê jî digiri nav xwa diçi pîya dib e bakurê-rojhilat da Körfeza Fasê. Van xetana sinirê Kurdistanê alîyê rojava, bakur û rojhilat nîşan did e. Alîkîjî ji Iskenderunê şunda ji başurê-rojhilatêda despê diki ev xet diç e Surîyê ji nîzîkê Helepê da despêdiki hetanê Çîyay Kurd digiri nav xwa. Paşê li alîyê başur diç e Iraqê bajêrê Musul û Kerkuk digiri nav xwa. Li virjî bi xetekî diç e rojhilate û ji Musul şunda berbi başurê-rojhilat´a ji Tekrît û Sehrîbanîyê derbas dibi û ji mintiqa Huzîstan diç e. Mintiqa rojhilatê berdid e . Li alîyê Benderdilin´ê digêji körfeza Fas´ê. Ev xetajî alîyê rojhilat û başurê Kurdistan´ê nişan did e.´´ Bi angorê hinek nivîskarê dirokê tê gotin li Anatolîa, navîn di bajêrê Enqerê da eşîrên ´´Kurtî û Gutî´´hukumdarî kirinin. Li her derê vî bajêrê rezên tieîyên reş danînin, ji ber tirîyên reş, navê bajêr kirinin Enqere. Iro ev bajêr paytextê Tirkay e. Min vî nivisa xwa bi piranî, ji pirtuka Doza Kurdistan girt. Nivîskarê pirtukê Kedrî Cemîl Paşa´ye. Ji berku wek gelek Kurda Kadrî Cemîl Paşa jî, ji bo Kurdistan kar û xizmeten mezin kirini bi hurmet, şan û şeref wan bir tînim. Ji bona dîroka Kurdistan, bi pir partî, sazî, rêxistin, tevê bi şehsiyetanra hevdîtin û lêkolînê me berdewam e. Ji van xebatê me şunda emê dîroka Kurdistan ê peyder pey bi weşînin. Ali Cahit Kıraç alicahitkirac@yahoo.de 27.11.02 ------------------------------------------------------- Tarihte ilk Kürtler _______________ Bir zamanlar biz Kürtler Med Imparatorluğuna sahipken emeğimizin, zenginliklerimizin ve ülkemizin sahibiydik. O zamanlar kendimiz için savaşıyorduk. Ama bugünkü bazı Kürtler ülkemiz Kurdıstan´ın sömürgecilerinin emrinde amadeler. Neden...? Hiçmi atalarımızın onurlu tarihinden utanmiyorlar.? Tüm dünya tarihçileri biliyorki, tarihten evelki dönemlerde başlayıp bugünkü kimliğini belirten ´´Kürti´´ ve ´´Guti´´ kabilelerinin (aşiretlerinin) gelişmesi ve büyümesiylen Kürt milleti oluşmuştur. Kürtler Milattan 2 bin yıl önce Küçük Asya´nın doğu yamaçlarında devlet kurarak nüfuslarının doğuda Hindistan sınırına, güneyde Basra Körfezi´ne ve Umman Denizi´ne kadar giderek, uzamış olduğunu tarihten öğreniyoruz. Doğulu ve batılı tarih bilginlerine göre; Milattan yaklaşık 10 bin yıl önce olan genel bir göç esnasında Iskandinavya´dan güneye ve güneydoğuya dağılmışlar. Kürtler Hint-Avrupai (Ari) ırkının bir parçasıdır. Kürtler savaş ve benzeri nedenlerden dolayı göçerek Kafkasya´yı geçip Ararat Dağı´na gelip geniş bir bölgeye yerleşmişlerdi. Kürti ve Guti isimleriyle iki büyük kabile (aşiret) durumunda olan bu Kürtler´den Gutiler, doğu Hazar Denizi´ne doğru giderek doğuda Hindistan sınırına, güneyde Basra Körfezi´ne ve Umman Denizi´ne kadar yayılmışlar. Unutmıyalım Kara Denizin doğusundaki iki büyük şehirinden sonra üçüncü şehirin bir kısmını kapsıyan Kürt kabilelerinin (aşiretlerinin) yönetimi vardı. Milattan önce 302´de Rum hükümdarı Mithiridates Pontos Kırallığını kurdu. Kısa bir sürede güçlenen Pontos Kırallığı Doğu Karadenizdeki Kürt hükümdarlığına karşı büyük savaşlar vererek topraklarını işgal etiler. Ancak Moğol ve Selçuklulardan sonra oluşan Barbar Osmanlı´nın Vampiri, Fatih Sultan Mehmet Han 1461´de Rum Pontos Kırallığını sona erdirerek, diğer sömürgeleri olduğu topraklarına kattı. Kürtlerin ülkesinin haritasi 4 denize yetiştiğini tüm açıklığıylan tarih bize bildiyor. Milattan 4 bin yıl önce Kürtler, bu büyük memlekete yerleşmişlerdi. Büyük Iskender´ın Asya fetihi sıralarında bu geniş ülkenin sahibiydiler. O tarihlerde bu geniş ülkenin, konuşulan genel dili Kürtçe, egemen olan dinide Zerduşti-Yezidi diniydi. Tarihin söylediği kadarıyla ilk Kürt padişahının adı Tosa, diğer adıyla Diyakos´tu. Diyakos, Milattan 1808 yıl önce Behl şehrinde ve cıvarlarında kurmuş olduğu hukumete padişahlık etmişti. Milattan önce 9. yüzyılda Keykubat, bütün Kürtler´i birleştirip bir araya getirerek, büyük bir Med Imparatorluğu kurmuştu. Tekrar Milattan 612 yıl önce Keykubad´ın torunu olan Kayaksar diğer adıyla Hohister, Asur hükümetini yıkarak Asurların başkenti olan Ninova´yı egemenliğine almıştı. Tüm Gutiler ; Subari, Huri, Lolo, ve Kasi adlarıyla dört kabiliye (aşirete) ayrılmışlardır. Subari kabilesi (aşireti) Ararat´a, Toros´ta, Anti-Torosta ve Akdeniz kiyisinda bulunan Iskenderun şehirinden sonra sahil boyuca Fenike şehirinin bitimine kadar varlıklarını sürdürmüşler. Bu varlık, Kurdistan´ın Küçük Güneyinde ´´Kuzey Suruye´´ Mitan, Neyri, Halti ve Muski isimleriylen çeşitli hükümetler kurmuşlar. Toroslarda kurulan Muşki hükumeti varlığını yüzyıldan fazla sürdürüyordu. Ancak yunanlılar büyük saldırılarlan bu hükümeti yıkıp, kendilerine sömürge edindiler. Tarihten tanıdığımız Memê Alan´ın gerçek kökeni Alanya şehirindenmiş. Ehmêdê Xanê kitabinda Mem´ın şehirini tarif etmış. Bu tarif Iskenderuna değil, Alanya´ya uyuyor. Çok tarihi olan Alanya, şehiri Kürt Mirliklerinin bir şehridir. Mem bu şehirdeki bir Mirin oğludur. Alanya ve Akdeniz Yunanlıların eline geçtiği zaman, Mirlikler aşiretleriylen beraber. Iskenderuna kadar geri çekiliyor ve orada yaşıyorlar. Şimdiki ismiylen Samandağı´da, Mitan, Neyri ve Muski devletlerinin başkentleri konumunda olan metrapolleriydi. Bu metrapolde yaşayan insanların sayısı 9 milyonu geçiyordu. Mitaniler milattan 16 yüzyıl önce güçlü bir hükümet kurdular. Bu hükümet Hititler´le ve Mısır Firavunları´yla yüzyillarca kahramanca savaştılar. Bir çok savaştan sonra da Firavunlar´la barış yaptılar. Bu barıştan sonra Milattan 1405 yıl önce Mısır Firavunu, Totmsmitan´ın Padişahı Sovartan´ın torunu ve Vartamana´ın kızı ile evlendi. Ve bu evlilikten doğan 3. Amamotis Firavunda Dilehepa adındaki Kürt prensesi ile evlenmişti. Hayatının sonuna doğru da ikinci defa yine Kürt prenseslerinden Totohepa ile evlenmişti. Totohepa, tarihte Nefertiti adıyla büyük ün kazanmıştı. Huriler, Dicle ve Firat nehirlerinin kuzeyinde Amed / Diyarbekir şehri cıvarında Milattan 2 bin yıl önce küçük olan prenslikler (mirlikler) kurdular. 2 bin yıl boyunca hükümetleri hukuki ve medeni yönden güçlü bir şekilde devam etti. Lolo ve Kasiler, Ararat´tan Zagros Dağlarına geçerek Dicle Kıyıları boyunca güneye indiler. Buralarda Milattan 2 bin yil önce Üllam, Şomir ve Akad isimlerinde üç büyük devlet vardı. Lololar ve Kasiler, - Ullam, Şomar, Akad – isimlerindeki 3 büyük devleti birkaç yüzyıl içinde yendiler. - Hep böyle olmuş kahraman Kürtler sabırlı ve azimliler. Özgürlükleri için barışçıl bir çare kalmamışsa, kahramanca düşmanlarını tarihten siliyorlar. Kurdıstan´ın şimdiki düşmanları Kürtler´in asilliğini biraz düşünsünler... – Lolo ve Kasiler, Ullam, Şomar ve Akad devletlerinin hükümet merkezleri olan Soz, Lakas ve Babil şehirlerini ele geçirdiler. Bu gelişmelerden sonra KURDîVAN adıyla kurdukları devlet 700 yıl Babilde hüküm sürdü. Bu dönemlerde Ermeniler, Yunanistan´ın Teselya kıtasında yerleşiktiler. Milattan 600 yıl önce Küçük Asyaya gelmişlerdi. Yani Kürtler´in Zagros Ararat Dağlarıyla Akdeniz arasındaki bölgelere yerleşip, kocaman devletler kurmasından 35 yüzyıl sonra Ermeniler buralara gelmişlerdi. Bilimsel araştırmalara göre Merduh Tarihi´nin verdiği birçok bilgilerden anlaşılıyorki Kürtler, Küçük Asya´da devlet kuran ilk ve en eski milletlerdendır. Tarihte MED adıyla bilinen milletin aynen ve aynen Kürt milleti olduğunu ispatlayan tarihi bilgi ve belgelerden birkaç tanesini burda açıklıyalım. Asur kitabelerinde(yazıtlarında) adı görülen,Guti ve Kürtler´in Asurilerle savaşan Med-Kürt kabileleri olduklarını, net bir tarih olarak bize bildirmektedır. Ermeni tarihçileri Kürtik, Kürdiyan, Mar, Med ve Kürt terimlerini aynı anlamda kulanmışlar. 8. yüzyıl tarihçilerinden Vartan, yazılarından Med ismi yerine Kürt ismini kulanmıştır. Tarihçilerden Hartom, 1316 miladi yılında yazdığı tarih kitabında açık bir dillen ´´Med´ın kendi kavimlerine Kürt derler´´ demiş. Meşhur tarihçi Istırabon eserinde Kürtler´e ´´Guti´´ demektedır. Ve ´´ bütün tarih boyunca Medler´i Kürtler´den ayrı gösterecek bir neden bulamazsınız´´ diyordu. Iranlı Dr. Ikbal, yazdığı Eski Iran Tarihi adlı eserinde ´´Medler Kürt aşiretleri idiler, vatanları Suriyenin kuzeyinden Hazar Denizi´ne uzanır´´ diyor. Muşirüddevle yazdığı ´´Iran Bostan´´ tarihinde;birçok uzmanların ve şarkiyatçıların araştırmalarına göre, ´´Med milletinin dili, bugünkü Kürtler´in konuştukları dildır.´´ denılmıştır. Türkiye devleti 1965 yılında Fransızca dilinde ´´Türkiye´de Turizm´´ adinda bir kitap yayınlayarak, şunları diyorlardı. ´´Diyarbekir´in ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu bilinmemektedir. Bu eski şehir, medeniyet ve kültürün en eski merkezlerindendır. Eskiden Diyarbekir´in ismi Amed idi. Bu yöreye medeniyet sahibi olarak ilk yerleşen halk Huriler´dır. Huriler Milattan önce 4000 yılından 2000 yılına kadar birçok preslikler kurarak egemenliklerini sürdürmüşlerdır.´´ Huriler, Subariler´le aynı ırktandır. 2000 yıl önce Huriler´in iktidarı zayıflamağa başladığında iki bölüme ayrıldılar. Bu kısımlardan biri Mitaniler´di. Mitaniler gelişip yaygınlaşarak Milattan önce 1750 yılından 1350 yılına kadar devam eden büyük bir Imparatorluk kurmuşlar. Hazreti Merduh´un Tahranda yayımladığı Tarih-i Merduh´un 22, 26,66´ncı sayfalarında bu konuda şu bilgiler verilmektedır: ´´Keşfedilen eserler bize gösteriyor ki, Lolo, Guti, Kasi ve Huri adındaki milletler Zagros Dağı Kürtleri´ndendirler. Bu Kürtler, Sümer, Elam ve Akad hükümetleriyle aynı dönemlerde yaşamışlar. Ve bu hükümetlerle birçok savaşlar yapmışlardır. Bu tarihte yani Milattan 4000 yıl önce bu yerlerde ne Kildani ve ne de Asuri hükümetlerinden bir nişane vardı.´´ Kürt yazarlardan merhum Emin Zeki Bey, Tarih-i Kurd û Kurdıstan adli eserinde şöyle belirtiyordu: ´´Batıda Iskenderun körfezinin tam kuzeyinden başlayarak,kuzey-doğu yönünde Maraş, Elbistan, Akçadağ, Hekimhan ve Haruk´a kadar çıktıktan sonra Anadolu´nun ortasında bulunan Sıvas şehrinin yakınlarında doğuya doğru Bayburt ve Erzurum şehirleri üzerinden doğru bir çizgi halinde Kafkasya´nın güneyinden Kars şehrine kadar uzanır. Ve buradan güney-doğu yönünde bir süre Kafkasya sınırı boyunca devam ettikten sonra Iran toprakları içinde Urmiye gölünün batısını ve güneyini kuşatarak Iran içlerinde yine güney-doğu yönünde Hemedan-Ekbenyan ve Bahtiyariler bölgesini içine alarak Fars körfezinin kuzey-doğusunda bu körfeze iner. Iskenderun´un güney - doğusunda başlayan bir çizgide Suriye´nin Halep cıvarındaki Kürt dağı bölgesini içine aldıtan sonra güney yönünden Irak´in Kerkük – Musul şehrine kadar bazı kıvrımlar dışında yine bir doğru çizgi halinde devam etikten sonra Musul´dan itibaren güney-doğuya doğru Tekrit ve Şehribani´den geçerek ve Huzistan bölgesini batıda bırakarak Benderdilin´de geçerek yine Fars körfezine iner. Bu çizgi de Kürdistan´ın batı ve güney sınırlarını çizer.´´ diyor. Bazı yazarlar ve tarihi verilere göre, Orta-Anadolunun ENQERE şehrinde Kürtler yani ´´Kurti ve Guti´´ kavimleri yaşamışlar. Burasıda dönemin hükümetlerinin sınırları içerisindeymiş. O zamanın Kürtleri bu şehirde siyah üzüm bağlarını ekmişlerdi. Enqere şehirinin ismi o zamanki Kürtçede siyah üzümü çağrıştırıyormuş. Bugün bu şehir Türkiye´nin baş kentidır. Ben bu yazımda, Kadri Cemil Paşa´nın yazdığı DOZA KURDiSTAN adındaki eserinden faydalandım. Her yiğit Kürt gibi Kadri Cemal Paşa´da Kurdıstan için mucadele vermıştır. Kendisini ve mucadele arkadasşlarını saygıylan anıyorum. Kurdıstan tarihiylen ilgili birçok parti, kurum ve şahsiyetlerle görüşmeler ile araştırmalar devam etmektedır. Ve bu çalışmalardan sonra tarihlen ilgili bilgiler peyder pey yayınlanacaktır. Ali Cahit Kıraç alicahitkirac@yahoo.de 30.11.02 Dîroka Kurd ___________ Demekî em MED bun xudîyê ked û emega xwabun. Me ji xwara cengawerî dikir. Lê îro ji me hinek kes ji xelkêra hêjan e. Çima...? Tev dîrokvanê cihanê dizan e pêşîya dîrokê, ji mera hatîy e gotin ´´Kürtî´´ û ´´Gutî´´ em bi navê van eşîretan mezin bunin gel û milletê Kurd çê buye. 2 hezar sal berîya Mîlladê, li rextê rojhilata Asya piçuk me devlet çê kirinin û jimara me gîştîy e ber Hîndîstanê. 10 hezar sal berîya Milladê ji ber koçberîyê mezin, ji Iskandînavya´y heta başurê û li başurê rojhilatê bela bunin. Em qetekî ji irqên Hînt-Avrupay (Arî) û Kurdin. Milletê Kurd bi koçberî ji Qafqasyê derbas bunin hatinin çîyay Araratê li dora xwa cih bunin. Kurdên îro berîya dîrokê bi navên Kürtî û Gutî du eşîretê mezin gîştinin rojhilatê behra Hazar´ê li rojhilatê ber Hîndîstanê cih bunin. Disa van eşîrên mezin, gîştinin başurê körfeza Basra´y û çunin heta behra Umman. Li rojhilata Behra Reş li du bajêrê mezin hukumdarîya eşîrên Kurda hebu. Berîya Mîlladê sala 302 da hukumdarê Ruma Mîthîrîdates Qiral´lîya Pontos´ê çê kir. Gava Rumê Pontos xurt bun, li Kafkasya başurê- rojhilata Behra Reş bi şerên mezin ji destê Kurdan girtin. Barbar Fatîh Sultan Mehmet Han 1461´da dawî li vî Qirallî tîyê anî û kir kolonîya xwa. Dîrok divê 4 hezar sal berîya Milladê Kurd li wî welatê mezin cih buvun. Heta wexta koledarîya Iskenderê mezin jî hukumdarîya Kürtî û Gutî´ya li ven dera hebuy e. Wî demê ziman Kudî buy e û ol (dîn) ê Zerduştî û Yezîdî buy e. Qenderêku dîrok dibêj e nawê Qiralên Kurda ê berê TOSA, û bi nawê din DîYAKOS bu. Dîyakos, 1808 sal berîya Millad ê li bajêrê Behl û li dora wî hukumetek çê kiriy e û di li ser wî hukumetê Padîşah buy e. Berîya Mîlladê di sedsalê 9 da Keykubat, çiqas Kurd hebuy e anîy e ba hev Imparatorliğa Med çê kirîy e. Disa 612 sal berîya Mîlladê nebîyê (tornê) Keykubat, pîyay hêja Keyaksar -bi navê din Hohîster-, hukumeta Asurîya hilşandîye û paytextê wan girtîye destê xwa. Tevanîya Gutî´ya; bi navê Subarî, Hurî, Lolo û Kasî çar eşîret bunin. Eşîra Subarî ya li Ararat ê, li Toros´sê, li Hember- Toros´sê, ji Iskenderunê bigir e berberê Behra-Sipî hetanê xilasîya bajêrê Fenîke, li Bakurê Surîyê (Başurê Puçuk) da, bi navê Mîtan, Neyrî, Haltî û Muskî çend hukumet ava kirin e. Hukumeta li Torosê bi navê Muskî ji sed salê berjortir jîyay e. Di alîyên Yunanî´yanda êriş hatiy e û hilşîyay e vê derê buy e kolonîya Yunan´a. Memê Alan ji bajêrêk kevnare û pêşîya wan ji Alanya´y e. Alanya bajêrê Kurda buy e. Mem lawê Mîrekî Kurd buy e. Çağa Alanya ketîye destê Yunanî ya malbata kalikê Memê Alan bunin koçber hatinin Iskenderunê. Bi navên îra Samandaği wî wextê bajêrên herê mezin û dema her çar hukumetên Kurdan da wekê paytextekî navîn buy e. Û jimara merovên têda dijîya 9 milyon buy e. Mitanî´yan 16 dê sedsalên berîya Milladê da hukumeta xwa xurt çê kiribun. Mîtanî´yen leheng û şervan, li hember Hîtît´îya û li hember Fîravunên Misirî´yan bi sed salan şer kiribun. Dawîyê da bi Fîravunara li hev hatin çê kirin. Ji li vî li hevhatinê şunda 1405 sed salên ji berîya Mîladê, Firavunê Misirê, tornê padîşahê Totmsmîtanê yanê keça Vatamanra zewicî. Ji vîzevacê, Fîravun Amamotîs´ê 3´ yan hat dunyay. Wî Fravun jî bi prenseseki Kurd ra zevac çê kiriribu. Navê wî prensesê jî Dîlehepa bu. Eynî Fravun dawîya umrê xwada disa bi prensesekî Kurd ra zevicîbu. Nawê wî prensesê jî Totohepa bu. Totohepa di dirokêda bi nawê Nefertîtî pir bi qedir û qiymet bivu. Hurî´yan li ber, berê Dîcle, Firat ê û li bakurê Amed´ê (Dîyarbekîr) bun. Hurî´yan 2000 sal ji berîya Milladê da bi navên sazîyên Mîrtî (prenseslikler) hukumet çêkiribun. Wan hukumeta wî çağê alîyê wanê hukukî medenîyetê pir zexm bu û hukumdarîya wan hukumeta 2000 sal bivu. Lolo û Kasî´yan jî çîyay Araratê û Zagros ê derbas bun. Ber,berê Dîclê pîya bun alîyê başurê. Li vendera 2000 sal berîya Milladê bi navên Üllam, Şomîr, û Akad´a sê devletên mezin hebun. Lolo´yîa û Kasî´yîyan bi navên Ullam, Şomîr, Akad´an ra şer kirin, çend sal şunda van devleta ji holê rakirin. Paytextê wan Soz, Lakos û Babîl´ê xistin destê xwa. Ji wur şunda bi nawê KURDîVAN devletek çê kirin û li Babîlê 700 sal hukumdarî kirin. Wan demanda milletê Armenî jî li Yunanîstanê di mintiqa Taselya da bi cîh bun. Ango Kurda çîyay Zagros û Araratê tevê ber, berê Behra Sipî xistinin destê xwa devletê pir mezin çê kirinin û 35 sed sal şunda Armenî hatinin ven dera. Lêkolînê ilmî dibêj e bi angora gotinên dîroka Merduh tê gotin, li Asya Piçuk êku devletê herê ewil çê kirinin Kurdin û milletên herê kevnarenin. Di dîrokêda Imparatorluğa bi navê Med hatîy e çê kirin. Iro Kurd ew bixwanin… Di Kîtabên (Nîvîsên) devletên Asurî´da navên Gutî û Kurdan di şerên hember Asurî´yanda navên eşîrên Med- Kurd bi tespît ji hev cihê tên gotın. Ji Armenî´yan çend nivîskarên dîrokê gotinên Kürdîyan, Kürtîk, Mar, Med û Kurd wekê hev di manekîda gotinin. Di sed salên 8´da nivîskarên dîrokê Vartan, di nivîsên xwada dêla navên Med´da navê Kurd nivisinday e. Dîrokvan Hartom, salên Mîlladî 1316´da pirtukekî dîrokê nivisandîy e û dinivîsê xwada gotiy e Med bi xwa Kurdin. Nivîskar, Istirabon di nivîsên xwada ji Kurdara ´´Gutî´´ gotîy e. Û nivîskara giştikê gotiy e meru nikari ser veqetindina Med´a û Kurd´an gotina bivêji. Ji Iranê Dr. Ikbal, di purtuka xwa bi nawê Dîroka Iran´a Kevn da nivisandiy e ´´Med û Kurd´´ ji hevin…Prof. Zaîs, jî di purtukê xwa da gotîy e ´´Med bi xwa ji eşîrêtê Kurda buy´ e. Müşîrüddevle bi navê ´´Iran Bostan´´ pituka dîrokê nivisandiy e. Û gotîy e ´´Milletên Med bi zimanê Kurdê îro qise kirin e. Devleta Tirka di sala 1965 da bi zimanê Fransizî bi navê li ´´Tirkîyê Turîzm´´ pirtukek derxistîy e. Gotiy e bajêrê Dîyarbekir bajêrekî kevnarey e çaxtê hatiy e çêkirin nay zanîn. Û gotiy e alîyê kultir û medenîyetêda bajêrekı herê kevn e. Navê bajêr Amed bu û xudîyê bajêr Hurî´yan bun. Hurî´yan berîya Milladê salên 4000´da hetan salên 200´a li bajêrên Amedê Mîr´liğê (prens liğê) puçuk çê kiribun… Hurî´ya, Subarî´yan tev hev ji irqekînin. Berîya 2000 sal hukumdariya Huri´ya kêm bu û ji ber vî yekê, bun du qet. Ji vana yek Mîtanî bun. Mîtanîyan bi hêzekî xurt bela bun. Ji berîya Mîlladê salan 1750´da hetan salên 1350´ya xwa hunandin û Imparatorî yekî mezin çê kirin. Hezretî Merduh li Tahranê di esera bi navê Tarîh-î Merduh ´ê di pelên 22, 26, 66´da aha gotiy e. ´´Bi angora pir esera tê gotin, eşîrên Lolo, Gutî, Kasî û Hurî bi van navên rengîn Kurdê Çîyay Zagrosê´nin. Van eşîrana bi devletên Sümer, Elam û Akad´ra jîyanin. Yek cara jî bi hevra şerê giran kirinin. Di van wextan da ango 4000 sal berîya Mîlladê ji hukumetên Kildanî û Asurî tiştek nay qisedan´´. Nivîskarên Kurda rehmetlî Emîn Zekî Bey bi navên pirtuka xwa Tarîh-î Kurd û Kurdistan´da ji bo erdê Kurdistan aha gotiy e.´´Li rojava û bakurê Iskenderun û dora Behra Sipî despê dik e Li alîyê bakur-rojhilat Maraş, Elbîstan, Akçadağ, Hekîmhan, û heta Haruk´a diç e û li Navîna-Anatolia di bajêrê Sivasê da derbas dib e. Li alîyê rojhilatê di bajêrên Bayburt, û Erzurumê´da derbas dib e. Li alîyê başurê Kafkasya dîgêji bajêrên Kars. Û li viran ber bi başurê- rojhilat´da ber biberê diç e hinda Iran´ê. Li vir jî li başurê Gola Urmîyê despê dik e û disa başurê îran zeft dik e li alîyê başurê - rojhilat diç e mintiqa, Hamedan- Ekbenyan û Bahtîyarî´yê vê derê jî digiri nav xwa diçi pîya dib e bakurê-rojhilat da Körfeza Fasê. Van xetana sinirê Kurdistanê alîyê rojava, bakur û rojhilat nîşan did e. Alîkîjî ji Iskenderunê şunda ji başurê-rojhilatêda despê diki ev xet diç e Surîyê ji nîzîkê Helepê da despêdiki hetanê Çîyay Kurd digiri nav xwa. Paşê li alîyê başur diç e Iraqê bajêrê Musul û Kerkuk digiri nav xwa. Li virjî bi xetekî diç e rojhilate û ji Musul şunda berbi başurê-rojhilat´a ji Tekrît û Sehrîbanîyê derbas dibi û ji mintiqa Huzîstan diç e. Mintiqa rojhilatê berdid e . Li alîyê Benderdilin´ê digêji körfeza Fas´ê. Ev xetajî alîyê rojhilat û başurê Kurdistan´ê nişan did e.´´ Bi angorê hinek nivîskarê dirokê tê gotin li Anatolîa, navîn di bajêrê Enqerê da eşîrên ´´Kurtî û Gutî´´hukumdarî kirinin. Li her derê vî bajêrê rezên tieîyên reş danînin, ji ber tirîyên reş, navê bajêr kirinin Enqere. Iro ev bajêr paytextê Tirkay e. Min vî nivisa xwa bi piranî, ji pirtuka Doza Kurdistan girt. Nivîskarê pirtukê Kedrî Cemîl Paşa´ye. Ji berku wek gelek Kurda Kadrî Cemîl Paşa jî, ji bo Kurdistan kar û xizmeten mezin kirini bi hurmet, şan û şeref wan bir tînim. Ji bona dîroka Kurdistan, bi pir partî, sazî, rêxistin, tevê bi şehsiyetanra hevdîtin û lêkolînê me berdewam e. Ji van xebatê me şunda emê dîroka Kurdistan ê peyder pey bi weşînin. Ali Cahit Kıraç alicahitkirac@yahoo.de 27.11.02 ------------------------------------------------------- Tarihte ilk Kürtler _______________ Bir zamanlar biz Kürtler Med Imparatorluğuna sahipken emeğimizin, zenginliklerimizin ve ülkemizin sahibiydik. O zamanlar kendimiz için savaşıyorduk. Ama bugünkü bazı Kürtler ülkemiz Kurdıstan´ın sömürgecilerinin emrinde amadeler. Neden...? Hiçmi atalarımızın onurlu tarihinden utanmiyorlar.? Tüm dünya tarihçileri biliyorki, tarihten evelki dönemlerde başlayıp bugünkü kimliğini belirten ´´Kürti´´ ve ´´Guti´´ kabilelerinin (aşiretlerinin) gelişmesi ve büyümesiylen Kürt milleti oluşmuştur. Kürtler Milattan 2 bin yıl önce Küçük Asya´nın doğu yamaçlarında devlet kurarak nüfuslarının doğuda Hindistan sınırına, güneyde Basra Körfezi´ne ve Umman Denizi´ne kadar giderek, uzamış olduğunu tarihten öğreniyoruz. Doğulu ve batılı tarih bilginlerine göre; Milattan yaklaşık 10 bin yıl önce olan genel bir göç esnasında Iskandinavya´dan güneye ve güneydoğuya dağılmışlar. Kürtler Hint-Avrupai (Ari) ırkının bir parçasıdır. Kürtler savaş ve benzeri nedenlerden dolayı göçerek Kafkasya´yı geçip Ararat Dağı´na gelip geniş bir bölgeye yerleşmişlerdi. Kürti ve Guti isimleriyle iki büyük kabile (aşiret) durumunda olan bu Kürtler´den Gutiler, doğu Hazar Denizi´ne doğru giderek doğuda Hindistan sınırına, güneyde Basra Körfezi´ne ve Umman Denizi´ne kadar yayılmışlar. Unutmıyalım Kara Denizin doğusundaki iki büyük şehirinden sonra üçüncü şehirin bir kısmını kapsıyan Kürt kabilelerinin (aşiretlerinin) yönetimi vardı. Milattan önce 302´de Rum hükümdarı Mithiridates Pontos Kırallığını kurdu. Kısa bir sürede güçlenen Pontos Kırallığı Doğu Karadenizdeki Kürt hükümdarlığına karşı büyük savaşlar vererek topraklarını işgal etiler. Ancak Moğol ve Selçuklulardan sonra oluşan Barbar Osmanlı´nın Vampiri, Fatih Sultan Mehmet Han 1461´de Rum Pontos Kırallığını sona erdirerek, diğer sömürgeleri olduğu topraklarına kattı. Kürtlerin ülkesinin haritasi 4 denize yetiştiğini tüm açıklığıylan tarih bize bildiyor. Milattan 4 bin yıl önce Kürtler, bu büyük memlekete yerleşmişlerdi. Büyük Iskender´ın Asya fetihi sıralarında bu geniş ülkenin sahibiydiler. O tarihlerde bu geniş ülkenin, konuşulan genel dili Kürtçe, egemen olan dinide Zerduşti-Yezidi diniydi. Tarihin söylediği kadarıyla ilk Kürt padişahının adı Tosa, diğer adıyla Diyakos´tu. Diyakos, Milattan 1808 yıl önce Behl şehrinde ve cıvarlarında kurmuş olduğu hukumete padişahlık etmişti. Milattan önce 9. yüzyılda Keykubat, bütün Kürtler´i birleştirip bir araya getirerek, büyük bir Med Imparatorluğu kurmuştu. Tekrar Milattan 612 yıl önce Keykubad´ın torunu olan Kayaksar diğer adıyla Hohister, Asur hükümetini yıkarak Asurların başkenti olan Ninova´yı egemenliğine almıştı. Tüm Gutiler ; Subari, Huri, Lolo, ve Kasi adlarıyla dört kabiliye (aşirete) ayrılmışlardır. Subari kabilesi (aşireti) Ararat´a, Toros´ta, Anti-Torosta ve Akdeniz kiyisinda bulunan Iskenderun şehirinden sonra sahil boyuca Fenike şehirinin bitimine kadar varlıklarını sürdürmüşler. Bu varlık, Kurdistan´ın Küçük Güneyinde ´´Kuzey Suruye´´ Mitan, Neyri, Halti ve Muski isimleriylen çeşitli hükümetler kurmuşlar. Toroslarda kurulan Muşki hükumeti varlığını yüzyıldan fazla sürdürüyordu. Ancak yunanlılar büyük saldırılarlan bu hükümeti yıkıp, kendilerine sömürge edindiler. Tarihten tanıdığımız Memê Alan´ın gerçek kökeni Alanya şehirindenmiş. Ehmêdê Xanê kitabinda Mem´ın şehirini tarif etmış. Bu tarif Iskenderuna değil, Alanya´ya uyuyor. Çok tarihi olan Alanya, şehiri Kürt Mirliklerinin bir şehridir. Mem bu şehirdeki bir Mirin oğludur. Alanya ve Akdeniz Yunanlıların eline geçtiği zaman, Mirlikler aşiretleriylen beraber. Iskenderuna kadar geri çekiliyor ve orada yaşıyorlar. Şimdiki ismiylen Samandağı´da, Mitan, Neyri ve Muski devletlerinin başkentleri konumunda olan metrapolleriydi. Bu metrapolde yaşayan insanların sayısı 9 milyonu geçiyordu. Mitaniler milattan 16 yüzyıl önce güçlü bir hükümet kurdular. Bu hükümet Hititler´le ve Mısır Firavunları´yla yüzyillarca kahramanca savaştılar. Bir çok savaştan sonra da Firavunlar´la barış yaptılar. Bu barıştan sonra Milattan 1405 yıl önce Mısır Firavunu, Totmsmitan´ın Padişahı Sovartan´ın torunu ve Vartamana´ın kızı ile evlendi. Ve bu evlilikten doğan 3. Amamotis Firavunda Dilehepa adındaki Kürt prensesi ile evlenmişti. Hayatının sonuna doğru da ikinci defa yine Kürt prenseslerinden Totohepa ile evlenmişti. Totohepa, tarihte Nefertiti adıyla büyük ün kazanmıştı. Huriler, Dicle ve Firat nehirlerinin kuzeyinde Amed / Diyarbekir şehri cıvarında Milattan 2 bin yıl önce küçük olan prenslikler (mirlikler) kurdular. 2 bin yıl boyunca hükümetleri hukuki ve medeni yönden güçlü bir şekilde devam etti. Lolo ve Kasiler, Ararat´tan Zagros Dağlarına geçerek Dicle Kıyıları boyunca güneye indiler. Buralarda Milattan 2 bin yil önce Üllam, Şomir ve Akad isimlerinde üç büyük devlet vardı. Lololar ve Kasiler, - Ullam, Şomar, Akad – isimlerindeki 3 büyük devleti birkaç yüzyıl içinde yendiler. - Hep böyle olmuş kahraman Kürtler sabırlı ve azimliler. Özgürlükleri için barışçıl bir çare kalmamışsa, kahramanca düşmanlarını tarihten siliyorlar. Kurdıstan´ın şimdiki düşmanları Kürtler´in asilliğini biraz düşünsünler... – Lolo ve Kasiler, Ullam, Şomar ve Akad devletlerinin hükümet merkezleri olan Soz, Lakas ve Babil şehirlerini ele geçirdiler. Bu gelişmelerden sonra KURDîVAN adıyla kurdukları devlet 700 yıl Babilde hüküm sürdü. Bu dönemlerde Ermeniler, Yunanistan´ın Teselya kıtasında yerleşiktiler. Milattan 600 yıl önce Küçük Asyaya gelmişlerdi. Yani Kürtler´in Zagros Ararat Dağlarıyla Akdeniz arasındaki bölgelere yerleşip, kocaman devletler kurmasından 35 yüzyıl sonra Ermeniler buralara gelmişlerdi. Bilimsel araştırmalara göre Merduh Tarihi´nin verdiği birçok bilgilerden anlaşılıyorki Kürtler, Küçük Asya´da devlet kuran ilk ve en eski milletlerdendır. Tarihte MED adıyla bilinen milletin aynen ve aynen Kürt milleti olduğunu ispatlayan tarihi bilgi ve belgelerden birkaç tanesini burda açıklıyalım. Asur kitabelerinde(yazıtlarında) adı görülen,Guti ve Kürtler´in Asurilerle savaşan Med-Kürt kabileleri olduklarını, net bir tarih olarak bize bildirmektedır. Ermeni tarihçileri Kürtik, Kürdiyan, Mar, Med ve Kürt terimlerini aynı anlamda kulanmışlar. 8. yüzyıl tarihçilerinden Vartan, yazılarından Med ismi yerine Kürt ismini kulanmıştır. Tarihçilerden Hartom, 1316 miladi yılında yazdığı tarih kitabında açık bir dillen ´´Med´ın kendi kavimlerine Kürt derler´´ demiş. Meşhur tarihçi Istırabon eserinde Kürtler´e ´´Guti´´ demektedır. Ve ´´ bütün tarih boyunca Medler´i Kürtler´den ayrı gösterecek bir neden bulamazsınız´´ diyordu. Iranlı Dr. Ikbal, yazdığı Eski Iran Tarihi adlı eserinde ´´Medler Kürt aşiretleri idiler, vatanları Suriyenin kuzeyinden Hazar Denizi´ne uzanır´´ diyor. Muşirüddevle yazdığı ´´Iran Bostan´´ tarihinde;birçok uzmanların ve şarkiyatçıların araştırmalarına göre, ´´Med milletinin dili, bugünkü Kürtler´in konuştukları dildır.´´ denılmıştır. Türkiye devleti 1965 yılında Fransızca dilinde ´´Türkiye´de Turizm´´ adinda bir kitap yayınlayarak, şunları diyorlardı. ´´Diyarbekir´in ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu bilinmemektedir. Bu eski şehir, medeniyet ve kültürün en eski merkezlerindendır. Eskiden Diyarbekir´in ismi Amed idi. Bu yöreye medeniyet sahibi olarak ilk yerleşen halk Huriler´dır. Huriler Milattan önce 4000 yılından 2000 yılına kadar birçok preslikler kurarak egemenliklerini sürdürmüşlerdır.´´ Huriler, Subariler´le aynı ırktandır. 2000 yıl önce Huriler´in iktidarı zayıflamağa başladığında iki bölüme ayrıldılar. Bu kısımlardan biri Mitaniler´di. Mitaniler gelişip yaygınlaşarak Milattan önce 1750 yılından 1350 yılına kadar devam eden büyük bir Imparatorluk kurmuşlar. Hazreti Merduh´un Tahranda yayı |